Jak pić espresso?

Jak pić espresso z wodą? Czy espresso z mlekiem to jeszcze espresso? Jak pić espresso jak prawdziwy Włoch? 

Czy istnieje jedynie słuszny sposób picia espresso? Kawosze uwielbiają przestrzegać rytuałów picia espresso i spierać się o to, która metoda jest lepsza. Nawet eksperci nie są zgodni co do tego, która z nich jest jedynie słuszna. Jedno jest pewne – espresso to część dolce vita – słodkiego włoskiego życia.

Zanim przejdziemy do szczegółowego opisu rytuału picia espresso, kilka najważniejszych zasad kawowego savoir vivre.

Co Ty wiesz o espresso? Kawowy savoir vivre

Co to jest espresso?

Espresso to ekstrakt z drobno zmielonych, ubitych ziaren kakaowca. Esencjonalny, o intensywnym smaku. Jednym słowem, espresso to kawa w najczystszej postaci. Jej nośnikiem jest jedynie woda. We Włoszech espresso to „un caffé”, czyli mała, czarna mocna kawa. Jeżeli poprosimy o espresso… możemy zostać nie zrozumiani.

Dobrze przyrządzone espresso zaskakuje słodyczą cremy, czyli lekkiej, jasno orzechowej pianki na powierzchni napoju. Wbrew obawom nie ma goryczy spalenizny i cierpkości mocnej, przepalonej kawy. Odpowiednio zaparzone espresso głaszcze kubki smakowe harmonią smaków. Nuty wyczuwalne w klasycznym espresso to przede wszystkim orzechy i ciemna czekolada. Najłagodniejsze oraz wyrafinowane espresso, z wyraźną nutą słodyczy lub niewielką goryczy osiąga się najczęściej z kawy gatunku arabica. Jeśli więc nie jesteś fanem bardzo agresywnej w smaku kawy, powinieneś sięgać po 100% arabikę.

Jak pić espresso?

Szybko! Espresso pije się w maksymalnie trzech łykach. Dlatego espresso nie jest gorące – ma temperaturę, dzięki której nadaje się do natychmiastowego spożycia. Włosi piją je zazwyczaj na stojąco przy barze. Najczęściej podaje się je po posiłku, nawet po tym wieczornym. Przekonanie, że mocnej kawy przed snem się nie pija, we Włoszech nie ma uzasadnienia.

Kiedy pić espresso?

Większość Włochów na pytanie, kiedy pić espresso odpowiedziałaby po prostu - po południu. We włoskiej kulturze picia kawy, poranek jest raczej zarezerwowany dla kawy z dodatkiem mleka: mlecznego cappuccino, caffé macchiato (espresso z mlekiem) czy caffé latte. Jeżeli we Włoszech chcemy zamówić caffé latte, musimy pamiętać, aby nie skracać nazwy do samego latte, jak to się robi w Polsce. W języku włoskim słowo latte oznacza po prostu mleko, więc jeśli poprosimy o latte, dostaniemy nie kawę, ale szklankę mleka. Caffé latte po włosku to caffé con latte. Czasami Włosi do porannej mlecznej kawy zamawiają coś słodkiego. Kawa i rogalik – caffé e cornetto – to typowe włoskie śniadanie. Mleczną kawę pije się wyłącznie do godziny 11:00. Picie kawy z dodatkiem mleka po 11 to dla Włocha świętokradztwo.

Włoski styl picia kawy ma uzasadnienie w biochemii organizmu człowieka. To, jak działa kofeina, związane jest z naturalnym mechanizmem pracy mózgu i wykrywaniem zmęczenia. Kawa pita zaraz po przebudzeniu może zaburzać naturalny rytm produkcji kortyzolu. O poranku w krwi występuje największe stężenie tego hormonu, który odpowiada za zwiększenie stężenia glukozy we krwi, szczególnie podczas aktywności fizycznej i stresu. Dzięki temu rano otrzymujemy naturalny zastrzyk energii. Rytm ten może zostać “zaburzony” przez dostarczenie organizmowi innego źródła pobudzenia – na przykład w postaci kawy. Wtedy produkcja kortyzolu zostaje ograniczona, a organizm nie generuje samodzielnie rano tyle energii, ile powinien. Najwyższy poziom kortyzolu występuje w organizmie według różnych źródeł ok. 8:00 rano lub około 30-45 min po przebudzeniu, a później zaczyna spadać. Wobec tego, pierwszą poranną kawę powinniśmy wypijać nie wcześniej niż 2 godziny po przebudzeniu, między 9:00 a 11:30. Dla osób, które przyzwyczaiły już organizm do wypijania pierwszej kawy zaraz po wstaniu z łóżka, w pierwszych dniach może być to trudne. Jednak z czasem skutki picia kawy o odpowiedniej porze mogą znacznie wydłużyć czas wysokiej koncentracji w pierwszej części dnia, warto więc przyzwyczaić się do nowego rytmu. 

Jak pić espresso z wodą?

Wodę pijemy przed wypiciem kawy. Woda wypłukuje z ust poprzednie smaki i przygotowuje kubki smakowe na intensywne doznania związane z espresso. Posmak pozostawiony przez kawę jest również istotną częścią jej degustacji, szkoda więc go tracić przez popijanie kawy wodą. Woda podawana do espresso to zwykła kranówka albo lekko zmineralizowana w temperaturze pokojowej.

W czym pić espresso?

W większości kawiarni na całym świecie espresso podaje się w ceramicznych i białych filiżankach. Te małe białe kubki można zobaczyć w restauracjach, kawiarniach i kawiarniach na całym świecie. Nazywa się je demitasse. Demitasse to po francusku „pół filiżanki” i ma zwykle pojemność około 60–90 ml, czyli połowę wielkości pełnej filiżanki kawy. Nie wiadomo, jak francuska filiżanka stała się synonimem espresso, które pochodzi z Włoch, ale tak działa świat. 

Filiżanki demitasse są zwykle wykonane z porcelany lub ceramiki, czasami również ze szkła i oprawione w metalową podstawę z metalowym uchwytem. Chociaż nie są one niezbędne, wiele filiżanek do demitażu ma dopasowane spodki. Niektórzy lubią kupować łyżeczki do demitasse (lub łyżeczki do espresso), aby umieścić je na spodku.

Filiżanka do espresso powinna być wcześniej ogrzane – dzięki temu napar nie odd jej swojego ciepła. Espresso powinno się podawać zaraz po zaparzeniu, wtedy ma ono optymalną temperaturę – według wytycznych Narodowego Instytutu Włoskiego Espresso (tak, jest taki instytut!) – ok. 67°C.

Słodzić czy nie słodzić espresso?

Kawowi puryści odpowiadają twardo – nie słodzić! Nie po to profesjonalni sensorycy określają profil smakowy konkretnych gatunków i mieszanek kaw, żeby potem psuć go w filiżance sztucznym dodawaniem słodyczy, która w dobrze zaparzonej kawie i tak jest wyczuwalna.

Oponenci przekonują, że doskonałe espresso powinno być mocne i słodkie. Według nich dopiero odrobina cukru pozwala wydobyć całą głębię smaku naparu. Prawda jest taka, że każdy ma prawo pić kawę taką, jaką smakuje mu najbardziej. Warto jednak najpierw skosztować kawy niesłodzonej – może skrywa ona smak, jakiego wcale się nie spodziewaliśmy?

Jak pić espresso krok po kroku?

1. Powąchaj kawę. Przyłóż kubek do nosa i wdychaj aromat długim, powolnym wdechem. Zapach jest główną częścią smaku.

2. Oswój cremy. Jasnobrązowa warstwa „cremy” jest najbardziej gorzką częścią napoju, więc „początkujący” pijący espresso mają z nią problem. Oto metody przyzwyczajenia się do cremy stosowane przez ekspertów:

* wymieszaj piankę łyżką lub zakręć filiżanką, aby wymieszać ją z resztą espresso; nie oblizuj łyżki, jeśli nie chcesz gorzkiego smaku cremy

* odcedź pianę i wyrzuć. Ta opcja może przerazić tradycjonalistów, ale nawet niektórzy szefowie kuchni wolą słodszy, lżejszy napój o bardziej równomiernej konsystencji

3. Przygotuj kubki smakowe. Wypij wodę przed espresso, aby oczyścić podniebienie. Wodę po espresso można wypić tylko jeśli nie podoba ci się smak – ale zrób to, gdy nie barista nie patrzy:-)

4. Pij szybko. Smak espresso zaczyna się zmieniać (niektórzy twierdzą, że pogarsza się) w ciągu 15 do 30 sekund od ekstrakcji, a pianka zaczyna rozpuszczać się w filiżance. Wypicie shota jednym lub dwoma łykami oznacza inwazję doznań.

5. Degustuj powoli. Druga metoda picia espresso, której celem jest delektowanie się zmianą niuansów smakowych kawy jest popijanie jej. Aby uzyskać bardziej spójny smak, wymieszaj espresso i pij powoli, ale skończ je, zanim ostygnie. Zimne espresso zmienia smak – wyczuwalne stają się inne – mniej smakowite – nuty. Spróbuj wymieszać i popijać espresso doppio lub podwójną porcję espresso, aby uzyskać inną równowagę górnej i dolnej warstwy kawy.

Jak rozpoznać, czy espresso jest wysokiej jakości?

Espresso jest wytwarzane przez przetłaczanie gorącej wody pod wysokim ciśnieniem przez świeżo zmielone ziarna kawy, uzyskując niewielką ilość płynu. Właściwe espresso powstaje z ziaren kawy, które zostały wypalone na średnio ciemny lub ciemny kolor, zmielone do uzyskania delikatnej konsystencji i równomiernie zapakowane w koszyczku do espresso. Chociaż istnieje wiele preferencji i tradycji dotyczących espresso, to kanoniczne dla tego napoju cechy poznasz poniżej.

Powierzchnię espresso powinna pokrywać jasnobrązowa, spieniona warstwa pianki. Ta crema to szybko odparowująca mieszanka olejków kawowych i substancji stałych, niespotykana w żadnym innym napoju kawowym. Gęstsza, bardziej czerwona pianka z miedzianymi lub ciemno złotymi drobinkami sugeruje, że espresso zostało idealnie „wyciągnięte”. Pianka rozpuszcza się szybko po utworzeniu, więc espresso podawane bez pianki oznacza, że zostało podane za późno lub nie osiągnęło wystarczającego ciśnienia.

Pod pianką powinna być ciemna, gruba warstwa napoju. Jest on o wiele mocniejszy niż zwykła kawy i powinien pozostawiać złożony posmak łączący gorzkie, słodkie, kwaśne, a nawet kremowe smaki. Jeśli ma jednowymiarowy gorzki smak, ziarna zostały palone na zbyt ciemny kolor. 

Najniższa warstwa espresso, nieróżniąca się wizualnie od górnej warstwy, jest grubsza i słodsza, wręcz syropowata.  Espresso bez tej warstwy jest nieodpowiednio przygotowane.

Espresso przed czy po posiłku?

Kawa wypijana bezpośrednio przed, w trakcie lub bezpośrednio po posiłku może mieć negatywny wpływ na wchłanianie niektórych składników odżywczych z pożywienia. Dlatego zaleca się zachowanie ok. 1 godziny odstępu pomiędzy posiłkiem a kawą. A co z piciem kawy na czczo? Nie ma jednoznacznych badań potwierdzających szkodliwość kawy wypijanej na czczo – wiele zależy od naszego organizmu i rodzaju wypijanej kawy. Jeśli odczuwamy negatywne skutki picia kawy przed pierwszym posiłkiem, najlepiej wtedy wstrzymać się z jej wypiciem do ok. 1 godziny po śniadaniu.

Espresso przed snem – przepis na nieprzespaną noc?

Jak była o tym mowa wyżej, Włosi, ale również mieszkańcy innych krajów śródziemnomorskich piją espresso również wieczorem. Jak to wpływa na jakość snu? Nie mamy dobrych wiadomości. Jak udowodniono espresso zawiera taką kofeiny, że organizm przez najbliższe 6 godzin będzie pobudzony. Nawet jeżeli uda nam się zasnąć, kofeina wciąż będzie oddziaływać na nasz organizm, co spowoduje, że rano obudzimy się zmęczeni, senni i bez energii, co na pewno odbije się na naszym samopoczuciu. Dlatego zaleca się wypijanie ostatniej kawy na 6 godzin przed snem. Przed samym snem warto obyć się smakiem i poczekać do rana, a taka wyczekana kawa smakuje najlepiej! 

Jakie są rodzaje włoskiej kawy?

Włosi nie uprawiają kawy, ale sprowadzają ją z dalekich zakątków świata, łączą w mieszanki i wypalają w swoich palarniach kaw. Ponieważ produkują ją przede wszystkim pod espresso, które powinno mieć wyrazisty i intensywny smak, włoska kawa charakteryzuje się bardzo mocnym stopniem wypalenia.

Espresso to we Włoszech synonim kawy, zamawiając je, wystarczy poprosić o un caffé. Mimo to menu we włoskiej kawiarni wcale nie musi być krótkie, ale może zawierać aż kilkanaście pozycji.

Poniżej prezentujemy krótką ściągę z rodzajów włoskich kaw:

* espresso – słynna włoska kawa podawana w małych filiżankach. Espresso ma bardzo intensywny smak i charakterystyczną piankę, która nosi nazwę crema

* doppio – podwójne espresso

* caffé ristretto – kawa podawana w małych filiżankach, podobnie jak espresso, ale jeszcze mniejsza od niego i o jeszcze bardziej intensywnym smaku. Jest zaparzana z mniejszą ilością wody niż espresso

* caffé corretto – espresso z dodatkiem alkoholu, najczęściej grappy, ale może to być też koniak, whisky, brandy, amaretto lub sambuca

* caffé romano – espresso z dodatkiem skórki cytrynowej

* caffé macchiato – espresso z niewielką ilością mlecznej pianki

* latte macchiato – macchiato z dużą ilością spienionego mleka

* cappuccino – espresso ze spienionym mlekiem

* cappuccino scuro – dosłownie ciemne cappuccino, ponieważ jest podawane z mniejszą ilością mleka niż zwykłe cappuccino

* cappuccino chiaro – dosłownie jasne cappuccino, jest podawane z większą ilością mleka niż zwykłe cappuccino

* marocchino – espresso z dodatkiem kakao lub syropu czekoladowego oraz niedużą ilością spienionego mleka

* caffé latte – espresso z jeszcze większą ilością mleka niż cappuccino

* mochaccino – caffe latte z dodatkiem czekolady

* caffé lungo – tak zwane przedłużone espresso; jest to kawa większa od espresso i nie tak mocna

* caffé americano – espresso zalane gorącą wodą, przez co ma większą pojemność i jest słabsze od zwykłego espresso

* caffé freddo – espresso na zimno